Złożona w trakcie wizyty w USA deklaracja prezydenta Lecha Kaczyńskiego, że sprawa instalacji amerykańskiej tarczy antyrakietowej w Polsce jest w zasadzie przesądzona, wywołała liczne komentarze, które z grubsza można podzielić na dwie grupy: pozytywne i negatywne, przy czym komentarze negatywne można, a nawet należy podzielić również na dwie grupy.

Jedni dają wyraz swemu niezadowoleniu z planów instalacji amerykańskiej tarczy w Polsce ze względu na krytyczną ocenę amerykańskiej polityki zagranicznej, która według nich prowadzona jest pod dyktando Izraela i pod kątem interesów tego państwa. Grupa druga sprzeciwia się instalowaniu na polskim terytorium amerykańskiej tarczy, ponieważ wystawia to Polskę na graniczące z pewnością ryzyko atomowego ataku w przypadku wojny.

Zbywanie pierwszego zarzutu lekceważącym lub niby to dyskwalifikującym epitetem „antysemityzmu” byłoby chowaniem głowy w piasek lub próbą zaprzeczania faktom oczywistym, bo przecież „obrona Izraela”, cokolwiek by to miało znaczyć, jest oficjalnym priorytetem amerykańskiej polityki zagranicznej, a wpływ tzw. „neokonserwatystów”, pod którą to nazwą ukrywają się osobistości podejrzewane o żydowski szowinizm, na politykę administracji prezydenta Jerzego Busha, nie tylko każdy widzi, ale wzbudza on również irytację wielu amerykańskich patriotów, o czym mogłem przekonać się na podstawie rozmów podczas pobytu w USA. W Ameryce też mówią, że „ogon wywija psem”, więc nie ma żadnego powodu, byśmy tutaj w Polsce byli bardziej papiescy od papieża. Wolność polega m.in. na możliwości swobodnego wypowiadania się na wszystkie tematy.

Instalacja amerykańskiej tarczy w Polsce oznacza związanie naszego kraju z amerykańską polityką ze wszystkimi jej właściwościami, na które – obawiam się – nie mamy i nie będziemy mieli większego wpływu. Ma to swoje zalety, ale ma i wady, o których wielokrotnie mówiłem i pisałem. Zalety są takie, że Ameryka jest potężnym państwem, że Polska już jest związana z jej polityka poprzez NATO i że USA nie wysuwają wobec Polski roszczeń terytorialnych, czego nie można powiedzieć o innych państwach.

Wady zaś są takie, że sojusz polsko–amerykański ma wszelkie znamiona sojuszu egzotycznego (jeśli jeden sojusznik utraci niepodległość, to drugi może tego nawet nie zauważyć), a po drugie – polityka amerykańska bywa bardzo zmienna i stąd egzotyczni sojusznicy USA bywają pozostawiani na lodzie.

Jeśli zatem prezydent decyduje się na związanie Polski z polityką amerykańską, to – po pierwsze – nasza dyplomacja musi nauczyć się nie tylko jasnego formułowania polskiego interesu państwowego, ale również umiejętności takiego kształtowania go, by można go zharmonizować z interesami amerykańskimi w taki sposób, żeby jego realizacja była maksymalnie uniezależniona od wyników inicjatyw, w które Polska będzie się angażowała.

Mówiąc wprost – musimy zawsze starać się brać dla Polski honorarium z góry, bo z uwagi na zmienność amerykańskiej polityki, na którą nie mamy i nie będziemy mieli wpływu, „dołu” może nie być.

Drugą ważną dla Polski sprawą jest zmniejszanie egzotyczności naszego sojuszu z Ameryką. Wydaje mi się, że najlepszym sposobem byłoby posiadanie na polskim terytorium amerykańskiego „zakładnika” w postaci jakiejś instalacji czy obiektów, których Amerykanie we własnym interesie musieliby bronić.

Czy takim „zakładnikiem” jest tarcza, czy też trzeba by nakłonić Amerykanów do zainstalowania czegoś jeszcze innego – nie wiem. Gdyby się to wszystko udało nam osiągnąć, to w tych warunkach okoliczność, iż polityka amerykańska jest w tej chwili zdeterminowana interesami izraelskimi, nie wydaje się aż tak brzemienna dla nas w skutki.

Zawsze bowiem musimy oceniać to na tle alternatywy, którą w naszym przypadku stanowi tzw. opcja europejska. Ma ona tę zaletę, że niczego nie musimy robić, ani niczego się uczyć, ale i tę wadę, że fundamentem europejskiej polityki jest strategiczne partnerstwo rosyjsko–niemieckie, a zarówno Rosja, jak i Niemcy nie mają do nas innego interesu, jak ten, żebyśmy się poddali – jak nie w charakterze „bliskiej zagranicy”, to w ramach „pogłębionej integracji”. To zawsze zdążymy zrobić, więc z tej sytuacji warto wypróbować opcję amerykańską.

Wiąże się ona rzeczywiście z ryzykiem ataku w razie wojny. Ale w razie wojny w Europie Polska tak czy owak zostałaby zaatakowana, bo taka konieczność wynika z geografii. W tych warunkach możliwe są dwie postawy: jedna, będąca odbiciem XVIII wiecznej doktryny, że „Polska nierządem stoi”, zgodnie z którą powinniśmy całkowicie się rozbroić, bo przecież nie wiemy, czy posiadanie przez nas nawet jednego pistoletu nie zostanie przez Rosję uznane za śmiertelne zagrożenie.

Wyrazicielom tej postawy, o ile nie są rosyjskimi agentami (bo wtedy nic ich nie przekona) można tylko przypomnieć bajkę Krasickiego o cielęciu, które złapały wilki. Kiedy już szykowały się je rozszarpać, cielę zażądało wyjaśnień, jakim właściwie prawem chcą to zrobić. Wilki przyznały mu słuszność i przedstawiły trzy powody: „smacznyś, słaby i w lesie”.

Polska niby niewielka, ale swój smak ma, a chcielibyśmy, by była jeszcze smaczniejsza. Dlatego nie wolno pokładać nadziei w słabości, bo słabość tylko zachęca do napaści, zwłaszcza, gdy ofiara jest osamotniona, czyli „w lesie”. Potencjalnego napastnika należy zatem zniechęcać, a nie zachęcać. W XVII wieku na morzach roiło się od piratów. Przekonali się oni rychło, że statki angielskie można opanować tylko po bardzo krwawej walce, a i to przeważnie się nie udaje. Toteż prawie nigdy ich nie atakowali.

Dlatego zamiast narzekać na prezydenta Putina, który zdecydował się odstąpić od traktatu o ograniczeniu zbrojeń konwencjonalnych, lepiej potraktować ten jego krok jako swego rodzaju dar niebios – przesłankę do wyjednania u Amerykanów zgody na militarną konwersję polskiego zadłużenia zagranicznego, którego sama obsługa w bieżącym roku wyniesie 6.264,9 mln złotych. Nie warto się schylić po takie pieniądze?

Powyższy felieton (podobnie jak poprzedni – Pochwała pana Zagłoby) nie ukazał się w „Gazecie Polskiej”, ponieważ redakcja zakończyła ze mną współpracę – przyp. S. Michalkiewicz